Stad zoekt ruimte! Maar waar bevindt zich die ruimte? Tijdens het eerste Stadscafé van 2019 spraken we met experts en publiek over de verstedelijkingsopgave waar de Leidse regio de komende jaren voor staat. Een avond vol interessante weetjes, nieuwe inzichten en uiteenlopende meningen.

De Randstad groeit, grote steden als Amsterdam en Utrecht barsten uit de voegen. Deze groei gaat ook Leiden niet voorbij. Wordt het verdichten, verlichten of een combinatie van beide? Er moet gebouwd worden. Dat staat vast. Maar waar gaan we bouwen? Lossen we het tekort aan woningen op door de hoogte in te gaan? Of maken we gebruik van het beschikbare groen? Pieter van der Straaten opende het Stadscafé zoals gewoonlijk met een interessant vraagstuk. Een vraagstuk waar gastsprekers en publiek zich in het daarop volgende anderhalf uur vastbeten.

Deze groei gaat ook Leiden niet voorbij.

Hoe willen we met elkaar samenleven ?

Urban Analytics, geen alledaagse term. Voor de eerste spreker van de avond echter wel. Hank Groenhof van Springco houdt zich dagelijks bezig met deze zogenaamde ‘urban analytics’, oftewel: stedelijke analyses. Aan de hand van grote hoeveelheden data voorspelt Springco het gedrag en de voorkeuren van mensen. Groenhof: “Hoe willen mensen met elkaar samenleven? Dit voorspellen we aan de hand van verzamelde data. Met deze informatie kan er slimmer gebruik worden gemaakt van de ruimte in de stad en sluit je beter aan op de behoefte van de mens.”

Aan de hand van date een gestructureerde zoektocht naar ruimte

Groenhof nam het publiek mee in de werkwijze van Springco. Door middel van een aantal zogenaamde kanskaarten toonde hij de aanwezigen de huidige bebouwing van Leiden en de kansen voor het creëren van ruimte. Groenhof: “Aan de hand van deze kaarten start Springco de zoektocht naar ruimte, gestructureerd en geleid door verkregen data. Wat zijn de kansen binnen de reeds bebouwde gebieden en hoe kunnen we eventueel bouwen in de ruim opgezette wijken? Uit De Grote Omgevingstest Zuid-Holland 2018 komt naar voren dat 73% van de mensen in Leiden een voorkeur heeft voor het verdichten van de Leidse stad i.p.v. buiten de stad nieuwe woonwijken te realiseren. Huidig bestaand woongebied waar de identiteit en woonkwaliteit in het geding is, kan worden verbeterd met verdichten. Uiteraard wel met de voorwaarde rekening te houden met de wensen van de huidige bewoners, terwijl je tevens een plek creëert voor nieuwe mensen die op zoek zijn naar een prettige woning.”

Waar creëren we woongeluk voor de Leidenaar?

“Hoe maakt de gemeente Leiden gebruik van data zoals zojuist gepresenteerd door Hank?”. Het is de vraag die van der Straaten voorlegt aan Martin Verwoest, stedenbouwkundige bij de Gemeente Leiden. “Data van Springco is gebruikt voor het maken van de verstedelijkingsnotitie, de voorloper van de later opgestelde omgevingsvisie”, aldus Verwoest. Verwoest geeft aan dat de problematiek, maar ook de kansen, zich voornamelijk bevinden in de schil rondom het centrum. “Wijken als Leiden Noord, De Kooi en Lammenschans worden momenteel al aangepakt.” Als het gaat om woongeluk creëren voor de Leidenaar is Verwoest helder: “Het gaat om het zorgen voor een betekenisvolle leefomgeving. Hiervoor is het nodig een breed palet aan woonaanbod te realiseren, passend bij de stad. Maar ook zorgen voor kwalitatief groen in de wijk is een onderdeel.” 

“Hoe zit het met de flats van na de oorlog? Die zijn overduidelijk aan het einde van hun levenscyclus”, klinkt het vanuit het publiek. “Kunnen deze niet gesloopt worden en worden vervangen door iets hogers?”. “Dat kan zeker, maar niet zomaar”, is de reactie van Verwoest hierop. “Naast het feit dat erfgoed hier iets van vindt, winnen we hier uiteindelijk niet alle benodigde ruimte mee”, zo stelt hij.

Natuur natuurlijk!

Na een kort muzikaal intermezzo is het woord aan Marco Roos, senior onderzoeker bij Naturalis Urban Biodiversity. Waar de avond zich eerder richtte op alle mogelijkheden tot het realiseren van extra woonruimte, houdt Roos een gepassioneerd pleidooi voor spontaniteit in de stad. Een oproep om eens beter te kijken naar de waarde van de (stadse) natuur. Want wat hem betreft kan het niet groen genoeg zijn. Maar natuur en de stad, gaat dat wel samen? 

“Biodiversiteit is algen op de muur, beestjes die we minder leuk vinden en een rommelig gazon.”

Biodiversiteit in de stad: willen we dat wel?

Roos benadrukt de belangrijke functie van groen in de stad. “Helaas is de groei van het stedelijk gebied in de periode 1900 – 2012 volledig ten koste gegaan van de natuur”, zo stelt hij. “Ga je verdichten in de stad, dan prop je alles wat ertussen zit op elkaar. En dat terwijl men beweert biodiversiteit te willen. Er worden allerlei plannen ontwikkeld voor meer natuur in de stad. Maar willen we eigenlijk wel biodiversiteit?” Roos heeft al snel de lachers op de hand met zijn weergave van wat biodiversiteit in werkelijkheid is. “Biodiversiteit is niet lief, leuk en aaibaar. Het is geen snoepwinkel met alleen maar leuke vogels & vlinders!”. Wat het dan wel is? Daar is Roos kort over: “Biodiversiteit is algen op de muur, beestjes die we minder leuk vinden en een rommelig gazon.” Volgens Roos streeft Leiden naar een natuurinclusieve stad. “We willen natuur, maar beheersbaar en netjes binnen de lijnen”, zo zegt Roos. Wat hem betreft zijn ook in de stenen stad veel mogelijkheden voor groen en hij benadrukt dat in Leiden op dit gebied nog veel meer mogelijk is. Op de vraag wat voorbeelden zijn van natuurbevorderend bouwen geeft Roos voorbeelden als daktuinen en gevelgroen. Maar voegt daaraan toe: “Groen in ons systeem is volledig in dienst van het menselijk systeem, terwijl het natuurlijke systeem als omhulling van de mens zou moeten dienen.” 

Stof tot nadenken

Het tiende Stadscafé was weer een avond vol gedrevenheid en passie, en daarmee vlogen de anderhalf uur om. Nog kort de tijd voor reacties vanuit de zaal was er wel. Zo vroeg men zich onder meer af hoe we de groei van stadsinwoners kunnen combineren met stadsnatuur en welke voorbeelden van groen in de stad er elders in het land zijn. Stof tot nadenken was er genoeg, zo moge duidelijk zijn. Gespreksstof voor de afsluitende borrel was er dan ook voldoende.

Het volgende Stadscafé bijwonen? Op woensdag 12 juni ben je van harte welkom in Scheltema Leiden voor het 2^e Stadscafé van 2019.