Wees en Oudeliedenhuis
Genomineerd voor de RAP architectuurprijs 2019
Broekbakema Architecten
Jan van Iersel
Woongroep ‘De kleine ruïne’
2018
Broekbakema Architecten
Middelweg, Leiden, Nederland
Woongroep ‘de kleine ruïne’ bestaat uit zeven particulieren met de gedeelde ambitie om gezamenlijk, compact en levensloopbestendig te wonen in de oude binnenstad van Leiden. Zij zijn op zoek gegaan naar de juiste plek daarvoor en kochten samen het verwaarloosde ‘Wees- en Oudeliedenhuis’ van de gemeente, terwijl krakers nog in het pand woonden. Alle stappen die vervolgens nodig waren om tot een levensvatbaar, betaalbaar, maatschappelijk en duurzaam plan te komen voor de ingrijpende transformatie van dit Rijksmonument werden zelfstandig ondernomen. De wens om de regie van het ouder worden in eigen hand te houden door de woonfaciliteiten daarvoor zelf te realiseren en ook de mentale conditie op peil te houden door betrokkenheid op elkaar en op de wereld om ons heen, is en was het grote doel van dit project.
In het Wees- en Oudeliedenhuis wonen wij gezamenlijk, modern achter oude gevels en levensbestendig in het hart van Leiden, tussen de mensen. Zonder het weeshuis in haar oorsprong aan te tasten is, dankzij een uitgekiend ontwerp, licht, transparantie, evenwicht tussen oud en nieuw, veel duurzaamheid en vooral sfeer, een zeer bijzondere woonvorm gerealiseerd.
Krakers eruit, oude lieden erin
Het originele gebouw dateert van 1852 en was op moment van aankoop nog bewoond door krakers, waarmee in goede verstandhouding een alternatief is gevonden. De ingrijpende transformatie vroeg ook om een zeer intensieve samenwerking met historici van de afdeling Erfgoed waarbij samen is gezocht naar de balans tussen de karakteristieke kwaliteiten van het Rijksmonument, de gewenste duurzaamheid en functionaliteit om het gebouw weer optimaal geschikt te maken voor de komende decennia.
Uiteindelijk zijn in dit proces vier totaal verschillende wooneenheden ontstaan met elk bijzondere eigenschappen qua daglicht, uitzicht en ruimtegebruik. Elke woning heeft uitzicht op de straat én op de tuin, profiterend van ochtend- en avondlicht. 40% van het totale vloeroppervlak is bewust vrijgemaakt voor gemeenschappelijke- en maatschappelijke functies zoals de grote huiskamer met café-bar, vergader- en expositiefaciliteiten, binnentuin, werkplaats, wasmachines, lift en twee logeerkamers met eigen voorzieningen.
Broekbakema (architect Jan van Iersel) is verantwoordelijk voor het integrale ontwerp van het gebouw. Daarnaast heeft Keek Architectenatelier ontwerpwerk geleverd voor twee interieurs. In bouwteam is het casco op regiebasis getransformeerd, zodat zorgvuldig en geleidelijk rekening gehouden kon worden met de structuur en sfeer van het monument. Zo zijn verschillende soorten daklichten, gevelopeningen, wanden en binnenpuien gerealiseerd en is het gebouw integraal aangesloten op alle moderne installaties met een wko-bron in de tuin, warmtepomp, ventilatie, data en platformlift.