Toonzaal Stedelijke Lichtfabrieken – 1911
onbekend
Stedelijke lichtfabrieken
1911
Hooigracht 12-14, Leiden, Nederland
In het hardstenen deel van de gevel van het monumentale pand aan de Hooigracht 12-14 staat de naam ‘Stedelijke Lichtfabrieken’ gebeiteld. De Lichtfabrieken hadden in dit pand hun toonzaal: hier kon iedereen binnenlopen voor een aansluiting of voor informatie over gasfornuizen en stofzuigers; je kon er zelfs kooklessen volgen. Gas en elektra die de fabriek aan de Leidse huishoudens leverde, waren voor velen zo nieuw dat goede voorlichting op zijn plaats was. Toen de toonkamer in de Pieterskerkchoorsteeg te klein werd, lieten de Lichtfabrieken in 1912 door een onbekende architect een nieuwe toonkamer aan de Hooigracht bouwen.
Volop symboliek in de gevel
De gevel heeft een monumentale ingang met een erker. Onderaan de erker is een gebeeldhouwd reliëf waarin een klok te zien is. Rechts ontsteekt een man straatlantaarns en links steekt een vrouw een schemerlamp aan. Voor de gevel werd leerkleurige verblendsteen (een gladde baksteen) gebruikt met natuurstenen accenten. Ook vertoont het pand veel late Jugendstil elementen zoals het houtsnijwerk in deuren en vensters en de brievenbussen.
Elektrische tijdaanwijzing
De klok verwijst naar nog een andere functie: vanaf 1911 boden de Stedelijke Lichtfabrieken een nieuwe dienst aan, de elektrische tijdaanwijzing. Vanuit de klokkencentrale aan de Hooigracht werden alle aangesloten klokken op straat, in fabriekshallen en bij particulieren elektrisch aangestuurd. Aan het dagelijks opwinden en gelijkhangen van klokken kwam daarmee een einde. Tot 1973 heeft Hooigracht 12-14 als toonkamer en als klokkencentrale gefunctioneerd.