Panderpassage – 1907
Firma Hasselman & Pander
1907
RAP Leiden
Breestraat 146, Leiden, Nederland
Het winkelpand aan Breestraat 146 is in 1907 gebouwd voor de meubelzaak van de firma Hasselman & Pander. De architecten H.J. Jesse en W. Fontein leverden het ontwerp. De winkelpui is een van de meest opvallende voorbeelden van jugendstilarchitectuur in Leiden.
De golvende lijnen van het dak, de raamverdeling en de twee hoektorentjes zijn kenmerkend voor deze stijl. De brede voorgevel is opgevat als een grote etalage om meer klanten te trekken. Achter de grote glazen ramen bevonden zich zowel op de begane grond als op de verdiepingen ‘monsterzalen en modelkamers’ waar de meubels getoond werden. Het overvloedige gebruik van glas was mogelijk door de toepassing van het ijzeren frame, dat het skelet van de gevel is te noemen. Jugendstil is de eerste bouwstijl waarbij het openlijk gebruik van ijzer in de gevel werd geaccepteerd. Het pand doet denken aan het bekende Brusselse warenhuis ‘Innovation’ (nu Galleria Inno) van de Belgische art nouveau-architect Victor Horta.
De pui op de begane grond is bij latere verbouwingen gewijzigd en helaas niet meer oorspronkelijk. Ondanks dat is het pand een rijksmonument.