Draaimolen – 1907
Witte Singel 70-72, Leiden, Nederland
De Draaimolen is een verklaarbare bijnaam: de drie herenhuizen zijn op een kwartrond perceel gebouwd. De bouwkosten waren destijds ongeveer 30.000 gulden. Het is een van de bekendere werken van architect H.J. Jesse.
In opdracht van J.B. Brouwer, een meubelfabrikant die zich ook als kleine projectontwikkelaar manifesteerde, ging Jesse aan de slag op een moeilijke plek in de bocht van de singel, een driehoekig stuk grond, een soort taartpunt. De drie huizen met gebogen voorgevels lopen taps toe, net als de tuinen erachter.
Jugendstil
De huizen werden opgetrokken in Dokkumer bakstenen, een gladde rode steen. De groen verglaasde raamdorpels en hardstenen lateien geven de huizen een mooi kleuraccent. Bij het linkerpand, nummer 72, is bij de vensters op de begane grond nog steeds het oorspronkelijke Jugendstil glas-in-lood te zien. Herenhuizen uit die tijd, zo ook deze, hadden een ontvangstkamer, een huiskamer, een ruime hal en een aparte eetkamer op de begane grond.
Verwantschap
In de bocht tussen Gerrit Doustraat en Witte Rozenstraat staat een huizenblok aan de Witte Singel dat qua ontwerp nauw verwant is met de Draaimolen. Hier loste de architect het architectonische probleem op door de herenhuizen – de nummers 60 t/m 62 – ten opzichte van elkaar te laten verspringen. Deze huizen kregen een loggia en nummer 60 heeft een torentje. Het is niet helemaal zeker of dit huizenblok aan Jesse is toe te schrijven, hoewel het blok in bouwstijl en materialen sterk overeenkomt met de Draaimolen.
Jesse
Hendrik Johannes Jesse (1860-1943) heeft een nadrukkelijke stempel gedrukt op de Rijnlandse bouwkunst tussen 1885 en 1940. Zijn werkterrein bevond zich voornamelijk in Leiden, Oegstgeest en Katwijk. Was zijn stijl eerst nog neorenaissancistisch, via Art Nouveau en invloeden van Berlage ontwikkelde hij zijn eigen, meer rationalistische handschrift waarin hij toch ook zijn romantische kant kwijt kon.
(bron: o.a. ‘Vreewijk tussen singel en spoor’)