Het is rumoerig in de sfeervolle hal van Biopartner 5. Bekend RAP-publiek, nieuwe gezichten en genomineerden vormen samen een grote opkomst. Een opgewekte stemming en milde spanning zweeft door het circulaire decor. Wie gaat vanavond naar huis met de felbegeerde Rijnlandse Architectuur Prijs?

De uitreiking van RAP071 terugkijken kan via deze link. 

Op woensdagavond 11 oktober vierden we Het Feest van de Architectuur met de uitreiking van de jury- en publieksprijs van de Rijnlandse Architectuur Prijs. In BioPartner5, winnaar van RAP071 Publieksprijs 2021, werd de prijs voor de zevende keer uitgereikt.

Pieter van der Straaten, vaste moderator van RAP Leiden, opent de avond die volledig in het teken staat van RAP071: de prijs die is ingesteld om spraakmakende architectuur in regio Rijnland te belonen en stimuleren. Krijn Tabbers, nieuwe voorzitter RAP Leiden, maakt van de gelegenheid gebruik om een nieuw initiatief te lanceren: De komende gaat RAP Leiden op zoek naar 100 vrienden die architectuur en stedenbouw een warm hart toedragen.

Alle vraagstukken komen samen in de ruimte

Na een welkom van onze gastheer Thijs de Kleer, algemeen directeur van Biopartner Leiden, is het podium voor rijksbouwmeester Francesco Veenstra. Hij betoogt dat er  – nu de beschikbaarheid van ruimte minder vanzelfsprekend wordt, de betaalbaarheid van voorzieningen onder druk staat en het dynamisch evenwicht tussen mens en natuur onomkeerbaar destructief lijkt –  een nieuw verhaal nodig is voor onze samenleving en voor onze economie. Een verhaal opgebouwd vanuit nabijheid, evenwicht, vanuit het versterken van wat er is en rechtvaardigheid.

‘Opgaves zijn te complex’ is een argument dat vaak wordt gebruikt. ‘Daarom fragmenteren we.’ Maar de optelsom van al die fragmenten is absoluut niet de oplossing voor het complexe vraagstuk. We moeten met z’n de complexiteit juist omarmen en denk-, ontwerp- en arbeidskracht én geld mobiliseren om ruimtelijke oplossingen te ontwikkelen. .” Een groots compliment geeft hij aan het Leidse Singelpark, waar hij met enige regelmaat de Singelparkwandeling maakt. “Het is bijzonder inspirerend om te genieten van de stad via deze doorlopende wandeling. Fascinerend hoe dit groene lint tot stand is gekomen in samenwerking tussen gemeente en burgers. Men heeft de complexiteit hier niet geschuwd. Over 20 jaar kijken we met z’n allen terug op dit initiatief als voorloper van de noodzakelijke vergroening van onze stedelijke gebieden.”

Negen genomineerden

Er werden dit jaar 50 projecten aangedragen voor RAP071, waarvan er 25 op de longlist werden geplaatst. Op basis van door de architecten ingediende documentatie en diepgaande discussies nomineerde de jury negen projecten voor de shortlist. Wat de jury betreft vertellen deze negen projecten samen het verhaal over waar architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ordening over gaat en voor welke ruimtelijke veranderopgave we in Nederland en in de Leidse regio staan. De 9 genomineerden werden deze avond één voor één door de jury toegesproken.

Hout en kurk, niets anders

Waardering voor de enorme bevlogenheid die in Watertoren Bollenstreek zit. ‘Met het toevoegen van de menselijke schaal is het gebouw rijker zonder dat het zijn oorspronkelijke kracht verliest’, aldus de jury. The Float ziet de jury als voorbeeldstellend in de zoektocht naar een nieuwe, slimme en schonere, bouwcultuur. Hier is een mate van innovatie gerealiseerd die een traditioneel bouwbedrijf op dit moment niet zou kunnen realiseren vindt zij. Hightech ontwerp, maar met lowtech materiaal. “Het is hout en kurk, niets anders”, bevestigt architect Wessel van Beerendonk. De jury waardeert de transformatie van Mixed used Statenhof, waarmee de sloop van een groot kantoorgebouw voorkomen is, terwijl de toevoeging van een groot aantal woningen voldoet aan de urgente vraag naar betaalbare woningen in de regio.

Projecten met een hoofdrol voor erfgoed

‘Een stoere ontwikkeling met een fantastische opdrachtgever.’ Zo omschrijft de jury de Singeltoren, onderdeel van het grotere ensemble van de Meelfabriek in Leiden. De jury looft de prachtige detaillering en het slim omgaan met de programmering op deze plek en noemt dit in combinatie met de relatief lage bouwprijs fascinerend. De bescheidenheid waarmee de architect de renovatie van het Stadhuis heeft aangepakt heeft diepe indruk gemaakt op de jury. Deze renovatie blinkt uit in vakmanschap, zo vindt zij. De Visserijschool noemt de jury een project waarbij de mooie samenwerking tussen alle partijen heeft geleid tot een topresultaat met sociale woningen op een prachtige locatie in Katwijk. Bijzonder veel lof heeft de jury voor de manier waarop is omgegaan met het belangrijke erfgoed van het gebouw.

Niet alleen gebouwen

Het Janssen Laboratorium omschrijft de jury als ‘een duidelijk aanwezig gebouw’, waarvan de ligging in een royaal landschap zeer wordt gewaardeerd. Waar de Singeltoren de Meelfabriek op de kaart zet, vormen het Molengebouw en Riffellokaal het anker van het gebied. Het gebouw is op een mooie en respectvolle manier energetisch beetgepakt, zo vindt de jury. “Heel fijn dat tenminste één genomineerd project géén gebouw is”, zegt jurylid Dirk van Peijpe over de volgende genomineerde. De jury is bijzonder te spreken over de integrale aanpak van de N206 Ir. G. Tjalmaweg met veel aandacht voor de natuur en inpassing van erfgoed, maar ook over de enorme schaal waarop beton is bespaard. Innovatief, hoopgevend en integraal.

Na de jurybeoordelingen en het overhandigen van een mooi aandenken in de vorm van een illustratie van de projecten, gemaakt door de Leidse illustrator Tom van der Heiden, is het tijd voor de prachtige flamingoklanken van Claudio Benito. Een muzikaal moment van bezinning.

“We zagen al dat de publieke waardering erg groot is. De publieksprijs is daar een bevestiging van.”

Lars Bouwman (Architect)
Winnaar RAP071 publieksprijs 2023

 

Publieksfavoriet

Tijd voor het officiële gedeelte: de uitreiking van de Rijnlandse Architectuur Prijs RAP071. De prijzen zijn, net als in 2021, ontworpen door Stikstof Studio van grafisch ontwerper Nina Kleingeld. Aan Julius Terpstra, wethouder Wonen, Bouwen en Welzijn bij de gemeente Leiden, de eer om de publieksprijs uit te reiken namens de 8 deelnemende gemeenten. Na een korte speech, waarin hij de essentiële rol  van architecten en stedenbouwkundigen benadrukt bij de grote maatschappelijke opgaves en de 9 projecten op de shortlist roemt om hun excellente bijdrage aan hun opdrachtgever, gebruikers en de omgeving, is het tijd voor de bekendmaking van de publiekslieveling.

De publieksprijs valt in Hillegom: het grootste deel van de 2.600 uitgebrachte stemmen ging naar Watertoren Bollenstreek van architect Lars Bouwman. De monumentale watertoren heeft een nieuwe bestemming gekregen en blijft op die manier een aantrekkelijk landmark voor de Bollenstreek. De manier waarop architect en opdrachtgever op praktische wijze en met veel bevlogenheid de SDG’s toepassen, bestempelt de jury als voorbeeldig. “Voelen dat het project gewaardeerd wordt in de omgeving, dat is als architect heel fijn”, aldus Bouwman, die de prijs met veel trots in ontvangst neemt.

Het was teamwork. De Meelfabriek begint aan een nieuw tijdperk.”

Lise le Roy (Architect Studio Akkerhuis)
Winnaar RAP071 juryprijs 2023

Niet één, maar twee winnende projecten

Het is aan juryvoorzitter Ton Venhoeven om de winnaar van de juryprijs bekend te maken. Maar dit doet hij niet voordat hij een stukje extra waardering uitspreekt voor The Float, het Stadhuis en de N206 Ir. G. Tjalmaweg. Projecten die er, samen met de winnaar, uitsprongen. En dan een bijzondere wending: de juryprijs naar de Meelfabriek. Niet alleen naar de Singeltoren of het Molengebouw en Riffellokaal. De Rijnlandse Architectuur Prijs wordt toegekend aan de hele ontwikkeling van de Meelfabriek, inclusief alles wat onder de bezielende aanvoering van architect Bart Akkerhuis en opdrachtgever Ad van der Wiel gebouwd is en alles wat nog gebouwd gaat worden. “Het is een unicum dat de prijs naar een project in ontwikkeling gaat”, zegt Venhoeven zichtbaar emotioneel. “Deze tijd vraagt om architectuurprojecten die in bezieling, integraliteit, vakmanschap, lef en innovatie inspiratie én sturing bieden aan de grote veranderopgaven waar we voor staan. De Meelfabriek biedt dit, is herkenbaar en nu al bloedstollend mooi. Ga het ervaren!”

“We zijn blij met het juryrapport, waarin de jury de Meelfabriek onder meer ‘on-Nederlands mooi’ noemt. Prachtig jurycommentaar. Het winnen van de juryprijs is heel bijzonder. De Meelfabriek is zo’n integraal onderdeel van de stad. Het is mooi dat de jury het project als geheel ook zo ziet.”

Bart Akkerhuis (Architect en eigenaar Studio Akkerhuis)
Winnaar RAP071 juryprijs 2023

 Op naar de volgende

Aan alles komt een einde, zo ook aan deze editie van Het Feest van de Architectuur. Stiekem kijkt RAP Leiden alweer uit naar de volgende uitreiking van RAP071 in 2025. Tot die tijd blijft RAP inspireren, onder andere als gastprogrammeur van de eerste editie van Energiepark Dinner Talks. Tijdens dit diner duiken we in de vraag hoe je waardevolle communities bouwt. Meer info volgt snel.

 

 

De 100 van RAP

RAP Leiden zoekt 100 vrienden die architectuur en stedenbouw een warm hart toedragen. Vanaf € 100,- per jaar steun je RAP Leiden en word je onderdeel van De 100 van RAP. De eerste exclusieve avond voor De 100 van RAP staat gepland op 14 februari 2024.

Meer weten? Stuur ons een bericht via info@rapleiden.nl.

Join the club!