Het laatste chapter van People Flow richt zich op een woongebouw aan de Maresingel. Op de t-splitsing met de Marnixstraat bevindt zich een voormalig schoolgebouw van het ROC Leiden dat sinds 1989 in gebruik is als wooncomplex met huurwoningen. De Leidenaar op leeftijd kan zich misschien zelfs de gemeenteschool herinneren die hier tot 1959 heeft gestaan.

De locatie van dit voormalig schoolgebouw heeft een idyllisch karakter. Wie de voordeur uitloopt stuit op twee imposante treurwilgen en heeft een prachtig gezicht over de Maresingel. Het kabbelende water en het rustgevende groen zouden je haast doen vergeten dat je je op enkele minuten lopen van de Leidse binnenstad begeeft.

De natuurlijke omgeving is echter niet het enige wat deze woonlocatie haar onderscheidend karakter geeft. Een oplettende voorbijganger kan op de zijkant van het gebouw een van de ruim 120 Leidse muurgedichten lezen. Het gedicht ‘Pochlawa zlego o sobie mniemania’ van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska laat zich vrij vertalen als ‘lof van de geringe eigendunk.’

Wonen in een voormalig schoolgebouw

Sommige elementen binnen het huidige wooncomplex doen herinneren aan de tijd dat het gebouw een onderkomen was van het ROC Leiden. In enkele studio’s zijn nog contouren te herkennen van oude klaslokalen; het voormalig schoolplein is tegenwoordig ingericht als gemeenschappelijke binnentuin.

People Flow vraagt zich af hoe de bewoners van deze plek het ervaren om in een voormalig schoolgebouw te wonen. Stimuleert deze woonomgeving ontmoeting of zorgt het juist voor vervreemding?

Kwestie van perspectief

De manier waarop bewoners het gebouw beleven wordt in eerste instantie beïnvloed door de wijze waarop de woonruimtes zijn verbonden met de gemeenschappelijke binnentuin. Een studio op de begane grond biedt bijvoorbeeld eenvoudig toegang tot deze binnentuin; Bewoners van hoger gelegen verdiepingen moeten gebruik moet maken van een oude brandtrap om naar de binnentuin te bereiken.

De bewoners van de bovenste verdiepingen hebben echter wel een brede overloop tot hun beschikking. Hier kunnen ze elkaar ongedwongen ontmoeten. De gang op de begane grond is daarentegen opvallend smal. Om elkaar te passeren, zijn flink wat bewegingen  en contactmomenten nodig.  Voor een ongedwongen ontmoeting dienen de bewoners van de begane grond zich te wenden tot de binnentuin.

Spontane ontmoeting

Wie om zich heen kijkt in de binnentuin kan met een tikkeltje verbeeldingskracht het oude schoolplein voor zich zien. De fietsenstalling, zitgelegenheden en de kenmerkende vierkante stoeptegels doen herinneren aan de tijd dat de ROC-studenten hier hun pauzes doorbrachten.

Dit voormalige schoolplein is door de huidige bewoners in gebruik genomen als gemeenschappelijke binnentuin. Met name in de zomermaanden geeft deze ruimte hen de mogelijkheid om zich met elkaar te verbinden. De binnentuin is ruim opgezet. Er zijn verschillende hoekjes en fijn ingerichte zitplekken. Bewoners worden op een laagdrempelige manier aangemoedigd om contact met elkaar te zoeken. In een woonomgeving waar het gebruikelijk is om in je eigen studio te verblijven, kan deze buitenplaats een aangenaam alternatief bieden.

Voor een spontane ontmoeting zijn de bewoners niet uitsluitend aangewezen op de binnentuin. De brede overloop, de balustrade en de brandtrap bieden eveneens aanknopingspunten voor laagdrempelig contact. Een korte begroeting, een aantal woorden over het weer of een uitnodiging voor een koffie. De mogelijkheden voor contact zijn op veel plekken aanwezig.

Thuiskomen in een oud schoolgebouw

Behalve de gemeenschappelijke tuin zijn er meer plekken in het gebouw die nog doen denken aan de voormalige ROC-locatie. De entree bij de hoofdingang is er precies één zoals je die zou verwachten bij een school of onderwijsinstelling. Na binnenkomst stuit je direct op een breed opgezette trap die je uitnodigt om naar een van de bovenste verdiepingen te gaan. Het is makkelijk voorstelbaar dat hier dagelijks een groot aantal studenten heeft gelopen.

Wat eveneens in het oog springt is het witte interieur van de aankomsthal en de gang op de begane grond. Hoewel dit voor een onderwijslocatie passend is, wordt dit door enkele bewoners als klinisch en afstandelijk ervaren. Dit kan het gevoel versterken op een locatie te wonen die oorspronkelijk niet is bedoeld voor huisvesting.

Verschillen en overeenkomsten

Hoewel iedere bewoner een eigen ervaring heeft, zijn er wel degelijk overeenkomsten aan te wijzen in de woonbeleving. De kenmerkende aankomsthal wordt tenslotte door iedereen gebruikt, en de ontmoetingen in de binnentuin zijn van toegevoegde waarde voor de meeste van hen.

Daartegenover staat dat elk individu een ruimte op een andere manier kan beleven. Wat de een ervaart als warmte en gezelligheid, kan voor de ander juist beklemmend zijn. Het onderzoek van People Flow heeft op deze en op andere locaties uitgewezen dat spontane ontmoeting en geforceerd contact dicht bij elkaar kunnen liggen.

Met People Flow onderzoeken RAP Leiden en Dance Company The Kitchen bewegingsstromen in de stad. Hoe bewegen mensen zich binnen gebouwen en in de openbare ruimte? Welke interventies kun je inzetten om die bewegingen te sturen en hoe stimuleren die interventies ontmoeting of verwijdering?